Mensen in de noordelijke regio van Noord-Kivu op de vlucht voor geweld

11 mei 2009

Mensen in de noordelijke regio van Noord-Kivu zijn sinds eind januari op de vlucht voor geweld, nadat een offensief tegen troepen van de FDLR (Rwandese Huturebellen) van start was gegaan. Artsen zonder Grenzen biedt medische zorg in een aantal van de steden en dorpen in de regio, waar zo’n 230.000 ontheemden verblijven.

Om aan het geweld te ontsnappen moeten de mensen snel vertrekken. Ze moeten alles achterlaten of kunnen alleen een matje of een kom meegrissen. ‘Het was half twaalf ’s avonds en we sliepen’, zegt M., een inwoner van Miriki, een dorpje in Noord-Kivu. ‘We hoorden schoten. Eerst dachten we dat het aanvallers waren die ons kwamen plunderen. We bleven in onze hutten, maar het geweervuur bleef maar duren, dus we besloten het dorp uit te gaan, de jungle in, ieder voor zich.’Dit gebeurde in maart, in het district Lubero, dat in het noorden van de provincie Noord-Kivu ligt. Sinds eind januari kwamen dit soort aanvallen regelmatig voor, na het begin van het offensief van het Congolese regeringsleger tegen de FDLR. Het resultaat was nieuwe vluchtelingenstromen. In eerste instantie werd de operatie samen met het Rwandese leger uitgevoerd, maar dat trok zich eind februari terug. In de noordelijke en westelijke regio’s van Noord-Kivu bleven de gevechten aanhouden.

Tijdens de aanval op Miriki werden een aantal huizen in de brand gestoken. ‘Om ongeveer half zeven ’s ochtend zagen we een enorme rookwolk boven het dorp’, zegt M. ‘We zaten op een nabijgelegen heuvel en zagen onze hutten branden. De mijne verbrandde ook, met al mijn bezittingen.’ M. ging naar de nabijgelegen stad Kayna, waar andere ontheemden ook hun toevlucht hadden gezocht.

Een aantal gemeenschappen in Lubero is sterk gegroeid door de toestroom van ontheemden, waaronder Kayna en Kanyabayonga, waar de bevolking van 50.000 inwoners bijna is verdubbeld. Iets vergelijkbaars gebeurde in het dorp Luofu, waar veel ontheemden woonden. In de nacht van 17 april was het ‘t doelwit van een gruwelijke aanval. Meer dan 250 huizen werden platgebrand. Zeven mensen kwamen om in het vuur. Als altijd sloeg de bevolking op de vlucht. De mensen streken neer waar ze konden – bij gastgezinnen, in geïmproviseerde hutjes en in verlaten huizen. ‘Lokale organisaties en vertegenwoordigers van de ontheemden schatten dat er ongeveer 230.000 verdrevenen in de regio Lubero zijn, maar er zijn geen kampen’, zegt Romain Gitenet, landencoördinator van Artsen zonder Grenzen.

Het geweld richt zich nu op het noorden, de streek rond Lubero en Kayna

In reactie op deze vluchtelingenstromen heeft Artsen zonder Grenzen haar werkgebied uitgebreid tot de regio Lubero. Het team van Artsen zonder Grenzen uit Kayna biedt zorg in Luofu, Kanyabayonga, Kirumba, Kayna en Bingui en brengt ernstig gewonde patiënten over naar het ziekenhuis in Kayna of naar het gezondheidscentrum in Kanyabayonga. In de constant veranderende situatie past Artsen zonder Grenzen haar operaties voortdurend aan. De teams gaan naar de gebieden waar mensen aankomen en waar de noden het hoogst zijn. Ook is er een team naar de stad Lubero gestuurd, verder naar het noorden.

Een ontheemde familie in een huis in Luofu, voor de aanvallen van 17 april

Hoewel de bevolking regelmatig te maken krijgt met geweld en plunderingen, zijn er maar een beperkt aantal gewonden gevallen bij de aanvallen. ‘We behandelen veel minder gewonde patiënten dan in oktober’, zegt Gitenet. ‘De milities zijn niet meer rechtstreeks in gevecht, zoals in september en oktober vorig jaar. Ze zijn overgestapt op guerrillatactieken.’

Aan het einde van 2008 trof het conflict vooral het zuidelijke deel van de provincie. Gevechten tussen het Congolese leger en de rebellen van de CNDP (Nationaal Congres voor de Verdediging van het Volk) dwongen de mensen naar Goma te vluchten. Het geweld richt zich nu op het noorden, de streek rond Lubero en Kayna. De situatie is rustiger in het zuidelijke deel van de provincie, hoewel het geweld nog niet helemaal verdwenen is. De teams van Artsen zonder Grenzen zijn er nog actief, met medische zorg en chirurgie voor bevolkingen die door jaren van conflict verzwakt zijn, en voor de ontheemde mensen in de vele kampen in de regio.